'Ik vind dat het wel genoeg is'

door Job van der Meer

Geboren en getogen op ’t Zand in Huissen heeft Cor van Dalen in 64 jaar zijn landschap zien veranderen. Waar eerst slechts plukken kleinschalige landbouw waren, is nu elk stukje benut. Het einde van de Tweede Wereldoorlog was het begin van de kaalslag. „Ik herinner me meidoornhagen, een slotenpatroon, hoogstamfruitbomen en rijen knotwilgen. Dat is allemaal verdwenen”, zegt hij.
Als jongen uit een tuindersfamilie haalde hij het in de zomer niet in zijn hoofd door de planten te struinen, maar ’s winters was de akker zijn terrein. „Het veld in”, zegt hij. „Het landschap was moerassig en open. Er meanderden rivieren. Nu kan ik het veld in niet meer. Alles is afgeschermd.”
Toch kan hij bij zichzelf geen gevoel van heimwee ontdekken. Hij struint en zoekt het open landschap op, in de uiterwaarden.
Vlak na de herindeling was Van Dalen wethouder voor het CDA, en daarvoor werktuigbouwkundige bij Philips Semiconductors in Nijmegen. Nu werkt hij zonder politieke kleur als fulltime vrijwilliger bij Stichting Lingewaard Natuurlijk. Trots is hij op de hagen en knotten die de stichting weer heeft aangeplant. Zijn basis is het Dijkmagazijn in Bemmel, waar hij woont, in de gemeente die hij nooit verliet.
„De Betuwe, weet ik van mijn ouders, is ontzettend geïsoleerd geweest. In 1936 kregen we pas bruggen. Mijn kinderen waaierden uit, kregen partners elders in het land. Toen ik jong was, was er maar één trefpunt. De kermis. De hechte gemeenschap van toen is er absoluut niet meer, maar het sociale dorpse karakter is er nog, vooral in de dorpen die evenwichtig zijn gegroeid, zoals Bemmel.”
Hij hoorde bij de babyboomgeneratie die in de jaren ’70 op woningjacht ging. Dukenburg en Wijchen groeiden, de Over-Betuwse gemeenten daarentegen speelden niet op de vraag in. Velen trokken weg. „We zijn er gaan kijken, maar ik moest er niet aan denken daar te gaan wonen”, zegt hij. „En in de jaren ’80 was er geen visie. Er waren andere dingen belangrijk. De eigen mensen moesten wonen. Ik kreeg als wethouder veel te maken met mensen die de openheid voor hun deur zagen verdwijnen. ‘Jij woont nu, maar een ander wil ook wonen’, zei ik dan.”
Even is hij stil. „Het heeft een ontzettende impact gehad in ons Batouwe, zoals we dat zeggen. De vinexlocaties in Nijmegen-Noord en Arnhem-Zuid, de A325 en A15, de glastuinbouw en de Betuweroute. Het slibt dicht, het open gebied verdwijnt. Al heeft de verstedelijking ook zijn zegeningen gebracht. Het bracht werkgelegenheid en haalde armoede weg. Hoe dan ook vind ik dat het nu wel genoeg is, voor landschap en leefbaarheid. Hoewel Lingewaard wel voor de eigen bevolking moet blijven bouwen, zit de grote behoefte meer in Arnhem en Nijmegen. Zij moeten de hoogte maar in gaan bouwen.”

Cor van Dalen is geboren op 31 juli 1945 in Huissen. Hij is gehuwd met Rietje, heeft 2 kinderen: Jos en Katja en woont in Bemmel. Van Dalen was werktuigbouwkundige en proces engineer bij Philips Semiconductors in Nijmegen, deeltijd wethouder Bemmel van 1982-’86, voltijds in Lingewaard van 2001-’06.